قریه‌ای از توابع چهل باغتوی پشی
قریه تٌغلوغ/ (تٌولغه) یک واژه ساده ترکی است به مفهوم قسمت بالای سر یا فرق سر، بلند و مرتفع آمده است. کلمه تٌولغه از زبان ترکی وارد گویش هزارگی گردیده است. در مورد وجه تسمیه قریه تٌغلوغ، بزرگان قریه بر این باور‌اند که به نسبت واقع شدن این قریه در یک محل بلند، مرتفع و تٌولغه، به عنوان تٌغلوغ/تٌولغه مسمی شده است.
قریه تٌغلوغ، یکی از قریه‌های ده‌گانه چهل‌باغتوی‌پشی واقع در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی می‌باشد. قریه مذکور، در شمال غرب منطقه چهل‌باغتوی‌پشی، بصورت مرتفع، سراشیب و ناهموار قرار گرفته است. فاصله این قریه، از بازار چهل‌باغتوی‌پشی، حدود دو و نیم کیلومتر یا چهل دقیقه پیاده‌روی می‌باشد.
قریه تٌغلوغ، از سمت شرق به قریه قلدی، از قسمت غرب به قریه‌های چارشنبه و گزکی، از قسمت شمال به کوه شامصور، و ازسمت جنوب به قریه میانه مرز مشترک دارد. در این قریه، حدود 45 فامیل زندگی می‌کند و جمعیت موجود این منطقه، بالاتر از 300 نفر تخمین شده است.
یک بخش عمده این مردم، به سبب جنگ‌های داخلی، فقر و بیکاری، در داخل و خارج از کشور، چون کویته پاکستان، هرات و هلمند کوچ کرده‌اند. (به مدخل چهل‌باغتوی پشی مقیم کویته مراجعه شود) تنها در شهرکویته (هزاره تاون و مری‌آباد) پاکستان حدود 100 خانوار، از مردمان متعلق به این قریه، زندگی می‌کنند. اهالی این قریه از لحاظ خونی و تباری با مردمان شامصور و سری‌بید، پی‌یگ، کادو، علیاد و قاب‌جوی از جمع اولاده بیروز می‌باشد.
این قریه، دارای برق سولری و سه توربین برقی آبی است که برای تنویر خانه‌های قریه از آن استفاده می‌گردد. قریه تغلوغ دارای یک مسجد برای ادای مراسم دینی و عبادی می‌باشد. کودکان این قریه، دوره ابتدائیه و متوسطه را به مکتب متوسطه اندیشه و دوره لیسه را به لیسه‌های ذکور و نسوان چهل‌باغتوی‌پشی درس می‌خوانند. منظورحسین غریب دوست تنها معلم این قریه است که در مکتب اندیشه مصروف معلمی می‌باشد.
قریه تٌغلوع به سبب واقع شدن در بلندی و ارتفاع نامتعادل، دارای آب و هوای نسبتاٌ یخ و خشک می‌باشد. در هوای سرد، آب فراوان این قریه در کنار درختان غیر مثمر و درختان پرثمر از قبیل درختِ سیب، زردالو، چهارمغز و بادام به خوبی حاصل می‌دهد.
قریه تغلوغ محیط مناسب برای کِشت گندم، جواری، جو، نخود، کچالو، شبدر و رشقه می‌باشد.
غریب‌داد بیو، غلام محمد وکیل، باباعلی قریدار، علی محمد کلانتر، عوض پهلوان، (به مدخل عوض پهلوان مراجعه شود) ابراهیم کربلائی، رحیم، موسی، حاجی اسحاق، (به مدخل اسحاق علی حاجی مراجعه شود) علی‌رحم تیکه‌دار و خدارحیم بیو، کلبی‌حسین، عوض علی رئیس، احمد علی کربلایی، چمن شاه، یوسف علی، زوارشاه و عوض علی خوجئین (به مدخل عوض خوجئین مراجعه شود) از موسفیدان و چهره‌های مطرح این قریه به حساب می‌آیند. ملا کلب حسین، شیخ باباعلی، ملامقدس، شیخ سلمان رحیمی، ملا صفدر، ملاجمعه و علی‌خان رحمانی روحانیون این قریه می‌باشند.
منظور حسین غریب‌دوست، فارغ رشته روانشناسی، طالب حسین غریب دوست فارغ رشته اقتصاد، طاهرحسین غریب دوست فارغ رشته فزیک برق، فاطمه غریب دوست فارغ رشته فزیک، شکریه رحیمی فارغ رشته نرسینگ، دلارام غلامی دانشجوی رشته طب، عیسی‌خان غلامی فارغ رشته هنرهای زیبا، خالقداد قاسمی فارغ رشته اقتصاد، آمین قاسمی فارغ رشته پطرولیم، حمیدالله تلاش فارغ رشته کمپیوترساینس، امان رحمانی فارغ رشته حقوق و علوم سیاسی، شیلا رحمانی فارغ رشته خبرنگاری و رخشانه رحیمی فارغ رشته قابلگی، از جمع تحصیل کرده‌های این قریه هستند که از دانشگاه‌ها و مراکز مختلف تحصیلی کشور فارغ التحصیل شده‌اند.
بخش عمده این مردم به زراعت، نهال پروری و دام‌داری مصروف‌اند. پیداوار زراعتی و دام‌داری مایحتاج زندگی باشندگان این قریه را مرفوع نمی تواند، بناٌ جوانان این منطقه به خاطر رفع مایحتاج زندگی به بیرون از منطقه، به‌خصوص در ایران، پاکستان و کشورهای اروپائی و استرالیا مهاجرت نموده‌اند.
زنان این قریه در کنار مصروفیت در بخش زراعت و دام‌داری و همچنان صنایع دستی از قبیل گلیم بافی، جوال بافی، سنگ ریسی، خیاطی، کتوبافی و خامک دوزی مصروف‌اند.
شنیدن موسقی محلی و میهنی، آوازخوانی، رقص، آتن، دوتار زنی، دمبوره زنی، شب نشینی، نشانه زنی، بجل‌بازی و سنگ گیرگ، از رواج‌ها و سنت‌های دیرینه این منطقه می‌باشند. (کلانتر، علی محمد، 1402)
منابع: مصاحبه حضوری با علی محمد کلانتر تغلوغ، معلومات از اسدالله قاسمی.
نویسنده: یزدان حاتمی
ویرایش: نادرشاه نظری، 2 مارچ 2023
