از مکاتب چهل‌باغتوی پشی
قریه آهنکشته، یکی از قریههای ده‌گانه چهل‌باغتوی پشی می‌باشد. این قریه، مشمول چهار قریه کوچک‌تر بنام‌های آغیل پیتو، آغیل گیرو، ملیککِ‌علیا و ملیککِ سفلا می‌شود. قریه آهنکشته، در جنوبی‌ترین منطقه چهل‌باغتوی‌پشی، بصورت سراشیبی، صعب‌العبور و دره‌مانند قرارگرفته است.
آهنکشته، پایین‌ترین قریه چهل‌باغتوی‌پشی، دقیقاً۳۰۰۰متر، ازسطح بحر بلندتر واقع شده است. فاصله دورترین نقطه این قریه، از بازار چهل‌باغتوی‌پشی، در حدود شش کیلومتر؛ یا یک و نیم ساعت پیاده روی می‌باشد.
قریه آهنکشته، از سمت شرق به کوه خاکریز و مارسنگ، از قسمت غرب به کوه سرملیکک و اِیبدی بابه، از قسمت شمال به قریه میسه و آسیاب خانه و از سمت جنوب به قریههای مارسنگ و لُوډه مربوط پیدگه مسکه متصل است. این منطقه از لحاظ اقلیم، آب و هوای نسبتاً گرم‌تر و مناسب‌تر نسبت به دیگر مناطق چهل باغتوی‌پشی دارد.
آهنکشته به سبب اینکه پاین‌تر و جلگه‌بر واقع گردیده است، دارای آب و هوای گرم بوده و انواع درختان میوه از قبیل درخت توت، زردالو، انگور، شفتالو، آلوچه و گیلاس به خوبی حاصل می‌دهند. جمعیت تخمینی این منطقه بر اساس خانوار، حدود 45 خانواده و جمعیت تخمینی آن، 300 نفر در این قریه زندگی می‌کنند (محمدیونس،1402).
تأسیس مکتب ابتدائیه پیام
دلیل تأسیس این مکتب، دوری راه تا مکاتب مرکزی و صعب‌العبور بودن مسیر کودکانِ قریههای چهارگانه و همجوار، به لیسه‌های ذکور و نسوان چهل‌باغتوی‌پشی بود. مؤسس و بنیان‌گذار مکتب ابتدائیه پیام، یزدان‌بخش حاتمی، نواسه غلام نبی ارباب (هیتلرجاغوری) می‌باشد. آقای حاتمی در بهار سال 1387خورشیدی، درخواست رسمی تأسیس مکتب ابتدائیه پیام را، از مدیریت معارف جاغوری، ریاست معارف غزنی آغاز کرد. پس از سپری‌شدن روند اداری و بروکراسی، در خزان سال 1387خورشیدی به همکاری شاه‌گل رضایی وکیل وقت مردم جاغوری در پارلمان و دریافت حکم صریح آقای پتمن، معین وزارت معارف در زمان حکومت حامدکرزی، شامل لیست نیازمندی، ریاست پلان وزارت معارف نمود. یک سال بعد، بر اثر مکتوب شماره 210، به تاریخ 6/2/1388خورشیدی، منظوری این مکتب از ریاست پلان وزارت معارف به مدیریت معارف ولسوالی جاغور مواصلت نمود.
به تاریخ 20/5/ 1388خورشیدی، امر منظوری مکتب ابتدائیه پیام، با تسجیل یک بست معلم از سهم سال 1388 از مدیریت معارف ولسوالی جاغوری به قریه آهنکشته در محل تأسیس مکتب پیام، مواصلت نمود. به تاریخ 21/5/1388 مکتب پیام، دروس صنف اول خویش را با یک معلم و یک صنف درسی، با تعداد 26 نفر شاگرد در مسجد قریه گیرو بصورت رسمی آغاز کرد. محمدیونس قانونی اولین معلم این مکتب می‌باشد.
شاگردان مکتب ابتدائیه پیام، از بدو تأسیس درس سال 1388الی 1395 خورشیدی، به مدت هشت سال بدون ساختمان رسمی و مکان درسی، زیر خيمه، مساجد، خانه‌های مسکونی و زیر درختان، با كمترين امكانات آموزشی، مصروف کسب دانش بودند.
تعمیر این مکتب در سال 1395 خورشیدی با در خواست مردم محل و حمایت مالی مسافرین و جوانان‌خییر داخلی و خارجی به‌صورت سنتی و نیمه‌پخته در دو طبقه، با مدیریت و سازماندهی یزدان حاتمی، در 9 صنف درسی و اداری به مساحت 28.5* 8.5 متر مربع زمین در قریه گیرو، درگردنه مسلط بر قبرستانی بنام شیخ گردنه، اعمار گردید (محمدیونس،1402).
اسامی خییرین و حامیان مالی مکتب ابتدائیه پیام به شرح ذیل می‌باشند:
محمدخان بابائی، شریف حسنیان، علی‌رضاه حسنی، محمدامان جوهری، قدرت الله حسین، یزدان حاتمی، حسین‌علی سلطانی، محمدشاه سلطانی، جاوید جوهری، جواد حیدری، عوض‌علی عظیمی، حنیف رحیمی، حاجی ظاهر، اسدالله حاتمی، صفرمظفری، سیف‌الله هوقی، یوسف جوهری، ظریف حیدری، عبدالطیف قاسمی عزیزالله عظیمی و خادم رضایی.
شاگردان این مکتب، از قریههای چهارگانه آهنکشته، قریههای همجوار مثل مارسنگ، لوده و چشکه هستند. از سال 1388 تا کنون، این مکتب 9 دوره فراغت در سطح ابتدائیه تا صنف ششم داشته است. اکثر فارغان ابتدائیه این مکتب جذب لیسه ذکور و نسوان چهل‌باغتوی‌پشی می‌گردد. در سال 1402 تعداد داخله این مکتب به 90 شاگرد می‌رسد که شامل 41 پسر و 49 دختر می‌شود. محمدیونس قانونی به‌عنوان سرمعلم، چهار نفر معلم که شامل دو معلم مرد و دو معلم زن می‌شوند و یک ملازم مصروف خدمت در این مکتب می‌باشند. (محمدیونس،1402)
منبع:
قانونی، محمدیونس (1402) مصاحبه تلفونی و کتبی با یزدان حاتمی
مکتوب منظوری مکتب (1388)
لوحه سنگ مکتوب (1395)
نویسنده: یزدان حاتمی
ویرایش: نادرشاه نظری، 11 مارچ 2025
