بررسی احصائیه‌ای
ولایت هلمند اغلب پشتون‌نشین است، اما از سال‌های 1342 و1344، تعدادِ سه الی چهار خانواده از چهل باغتوی پشی به اثر مشکلات اقتصادی و بی‌روزگاری، منطقه آبایی شانرا ترک گفته و به ولایت هلمند اسکان یافتند. هلمند یک ولایت زراعتی و دارای جغرافیای وسیع است که از نظر آب وهوا، پس از جلال آباد، گرم‌ترین ولایت به‌شمار می‌آید.
مردم این سرزمین را، 95 فیصد اقوام پشتون تشکیل میدهند و به زبان پشتو تکلم می‌کنند. از سال‌های 1351 و1354، معدود افرادی از چهل باغتوی پشی به جمع آنان اضافه شدند. ساکنیان تازه‌وارد، در ابتدا بخاطر نداشتن سرپناه در مکان‌های شخصی افرادی که قبلاً آمده بودند؛ اسکان‌گزین شدند. آنان زندگی محقرانه‌ای داشتند و چند خانواده در یک حویلی سه چهار اتاقه گذاره می‌کرده‌اند. از قول زنانِ مسن این جمعیت، آنان بخاطر نداشتن آتش‌خانه، شبانه‌روز را برای پختن نان میان شان تقسیم می‌کردند. حتا نصف شب برای پختن غذا ازخواب بلند شده به پخت و پز می‌پرداختند.
مردان نیز به دوایردولتی و روزانه کاری در کارهای شاقه و طاقت‌فرسا می‌پرداخته‌اند. آنان سالانه بطور دایم برای جمع‌آوری هیزم، از طایر موتر برای عبور و مرور از دریا استفاده می‌کرده‌اند. تیوپ لاستیک موتر را هواداده بالای آن با پشتاره هیزم نشسته از آن سوی دریا برای خودشان مواد سوختی می‌آوردند.
گرچه زندگی برای ساکنان تازه‌وارد درین منطقه، بی‌تأثر از تعصباتِ قومی نژادی و مذهبی که در جنگ‌ها میان اقوام صورت می‌گرفت نبوده است، ولی چیزی‌که باعث حفظ بقای این جمعیت شده است، بقول خود آنان، صداقت و درست‌کاری در رفتار شان بوده است.
جوانان این جمعیت در محیط پیرامونی و فرایند زیست و زندگی شان، با پشتون‌ها، دارای روابط اجتماعی نیک و حسنه بوده‌اند. به‌طوریکه در محافل عروسی و تشییع جنازه و تدفین و فاتحه یکدیگر شرکت می‌کرده‌اند. این امر می‌توانست سبب کاهش تنش‌ها و تعصب‌ها گردد و یک‌سلسله حمایت‌های جمعی را از جامعه میزبان پشتون‌ها، به‌دنبال داشته است.
مردم چهل باغتوی پشی درین ولایت، رسم و رواج‌ها وعنعنات خودِ شانرا داشتند و تحت تاثر فرهنگ پشتون‌ها قرار نگرفتند. همان مراسم و محافل فرهنگی و عنعنوی که در چهل باغتوی پشی داشتند را حفظ کردند.
اکنون جمعیت مردم چهل باغتوی پشی درین ولایت، به سه صدوپنجا خانواده رسیده است که در داد وستدهای آغیلی و بعضی مراسم اجتماعی، به پانزده اتحادیه تقسیم گردیده است.
جایگاه اقتصادی
جایگاه اقتصادی این جماعت در هلمند شهر لشکرگاه، علاوه بر امور اداری، به کار و بار بازار و تجارت نیز روی آورده‌اند و اغلب از زندگی خوب و قناعت‌بخش برخوردارند. چنانکه بازار آهن در ولایت هلمند، هشتاد فیصد بدست آنهاست و اکثراً صاحبان بلند منزل و مارکیت‌های بزرگ هستند. تجاران مردم چهل باغتوی پشی در این ولایت هوشمندانه عمل نموده‌اند. از آنجایی‌که تجاران اقوام پشتون، به‌لحاظ پول و سرمایه دست بالایی دارند، دیر یا زود؛ خرده تجاران خود شانرا می‌بلعند و در کام آنان سقوط می‌نمایند، تجاران چهل باغتوی پشی، درجاهایی که نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد باشد، شرکت سهامی ایجاد نموده، تجارت شان را به‌شکل گروهی و دسته‌جمعی به پیش می‌برند.
اسامی تعدادی از تجاران موفق در شهر لشکرگاه:
خان محمد فرزند اقبال علی از قریه مدگ.
لعل محمد فرزند جانعلی از قریه نورگ.
عبدالخایق فرزند صفدرعلی ازقریه نورگ.
این اشخاص از جمله تجارانی بودند که در نخست به تجارت رو آورده و الگویی برای دیگران شده اند.
محمد عارف فرزند محمد امین.
علی بابا فرزند برات‌علی.
محمدحسین فرزند داوود جان از قریه شاجوی چهل باغتوی پشی، مالک شرکت مواد غذایی «برادران اکبری». ایشان این شرکت را از مدت پانزده سال به اینطرف راه اندازی نموده‌اند. وی همچنان نوشابه پامیرکلاه و چند قلم دیگر از موداد خوراکه را ازکشورایران ایجنسی نموده است.
امیرمحمد بابایی، اخترمحمد بابایی ازقریه نورگ.
عبدالطیف اکبری ازقریه شاجوی، مبارک شاه یاری ازقریه مدگ، شرکای شرکت آهن آلات توفیق. این شرکت 22 سال سابقه کاری دارد.
محمد امان رضایی.
عبدالغفور عالمی از قریه نورگ.
محمد یوسف فرزند حسین علی از قریه مقصود و یک نفر از برادران پشتون بنام وهاب جان.
شرکای شرکت آهن آلات نورگ. این شرکت نیز 22سال است که فعالیت دارد.
شاه محمد رضایی و محمد مهدی عالمی ازقریه نورک. شرکای این شرکت آهن از پانزده سال به اینطرف فعالیت دارند.
محمدعلی دایی از قریه میسه، سلطان علی نیازی وغلام رضا از قریه مدگ. شرکای این شرکت آهن آلات صداقت، به‌مدت 16سال است که فعالیت دارد.
نعمت الله عالمی از قریه نورگ، محمد عظیم از قریه میسه. این شرکت آهن آلات از 17سال قبل به فعالیت آغاز کرده است.
عبدالطیف از قریه زنگی، اسدالله از قریه مدگ و اشرف، از شرکای شرکت آهن آلات اتفاق هستند که به مدت 20 سال فعال است.
علی بابا و ناظرحسین ازقریه نورگ، شرکای شرکت آهن آلات برادران رضایی، مدت فعالیت، 12 سال.
محمد علم، سلمانعلی و رحمت الله از قریه مدگ، شرکای شرکت آهن آلات برادران یاری. مدت فعالیت 15سال.
حبیب الله حیدری ازقریه نورگ، علی جمعه از قریه مدگ، خداداد ازقریه مقصود، شرکای شرکت آهن آلات توحید. مدت فعالیت 14سال.
حسین علی حیدری از قریه نورگ، کریم یاری ازقریه مدگ، قدم شاه و محمد عارف ازقریه توغلوغ، شرکای شرکت آهن آلات نوین. مدت فعالیت 11 سال.
محمد ابراهم ازقریه نورگ، کارخانه تولیدی «پی وی سی» و المینیوم. مدت فعالیت 10 سال.
اسامی چند تن از دکانداران موفق:
محمد داود یوسفی و محمد طاوس یوسفی از مدگ، علی خان نیازی از مدگ، محمدجمعه از گزکی، اقبال‌علی ازشاجوی، عبدالحکیم و محمدعارف از میانه، نور محمد شفایی و محمدهادی ازقریه مقصود، محمد رئوف از تمقول، محمدعارف از تمقول، محمد یاسین از نورگ، قادرعلی از شاه‌جوی، عبدالعلی از نورگ، رحمت الله از نورگ، میرزاخان از زنگی، محمد طاهر از زندگی.
عبدالاحد از زنگی (کارگاه تولیدی لباس و گلدوزی) علی‌اکبر ازمدگ (دواخانه) محمدحنیف از مدگ (دواخانه)، علی شاه از مقصود (رستورانت)، دین محمد مدگ (کارمند ریاست آب وبرق)، قادرعلی ازشاجوی (کارمند ریاست آب وبرق).
ساکنین چهل باغتوی پشی در ولایت هلمند، از قشر ذکور و اناث، شخصیت‌های علمی و فرهنگی زیادی دارند، اما باتوجه به شرایط نامناسب، درعرصه فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی، کمتر مسقلانه عمل نموده‌اند و حکومت‌ها بر حسب ضرورت‌ها و نیازهای مبرم شان، درصورتی‌که کار فرهنگی از دست اقوام خودشان بر نیامده است، ازین چهره‌ها در دوایر و دفاتر دولتی استخدام کرده‌اند. ازین جمله به چند تن اشاره می‌شود:
محمدعوض از قریه نورگ در فابریکه روغنیات، به‌حیث تایپست، باسابقه 30 ساله. رجب علی ازقریه شاجوی، به‌حیث محاسب و سرباشی در فابریکه حجاری و نجاری. سایقه کاری از 30 سال به عنوان کارمند.
مدیرشریف اکبری ازقریه شاجوی کارمند برحال در فابریکه روغنیات. انجنیر ضیااکبری ازقریه شاجوی، به‌حیث انجنیر شهرسازی. مدت ده سال انجنیر شهر سازی بوده است.
انجنیر شریف گوهری ازقریه گزکی، به‌حیث معاون شهرسازی، ایشان از ده سال کارمند برحال بوده و انجنیر شهرک‌‌های خصوصی نیز می‌باشد.
انجنیر خیرالله حیدری از قریه زنگی و انجنیر ظاهر از قریه شاجوی به‌حیث انجنیران شاروالی ایفای وظیفه نموده‌اند.
جان محمد نیازی ازمدگ، کارمند برحال در ولایت، دین محمد رحیمی از قریه میانه، استاد در پوهنتون،علی محمد مظفری ازقریه مدگ استاد در پوهنتون، نوروزعلی مظفری مدیر و استاد کورس زبان انگلیسی .
در عرصه ورزش، افتخار حسین پسر سید مبارک، ورزش کار و استاد باشگاه. ایشان چندین بار درسطح حوزه جنوب غرب در رقابت‌ها نفر اول شناخته شده است. سخی از ماله، ورزش کار و استاد باشگاه و محمد ظاهر از مقصود، استاد باشگاه می‌باشد.
در ولایت هلمند، شورای شیعیان ولایت هلمند از بیست سال است که فعالیت دارد. اکثر اعضای این شورا را، مردم چهل باغتو پشی تشکیل میدهند. برخی از اعضای شورای شیعیان هلمند:
اقبال‌علی ازقریه مدگ، عبدالغفور ازنورگ، محمدامان ازنورگ، عبدالحکیم از نورگ، اخترمحمد از نورگ، منگل از مدگ، غلام رضا از مدگ، محمدشریف از میسه، محمدجمعه از گزکی، محمدایاز ازمیسه، سلمان از مقصود،علی داد از نورگ، غلام سخی ازمیانه (کارمند ریاست اقوام وقبایل)علی مدد ازتمقول (کارمند برحال ولایت) می‌باشند.
ساکنان چهل باغتوی پشی در شهر لشکرگاه، چون درعرصه‌های سیاسی و اجتماعی متحدانه و یک پارچه عمل نموده‌اند، تا حدودی موفق بوده‌اند.
منابع: امیر محمد بابایی، عبدالطیف اکبری، داوود یوسفی، علی نکهت.
تهیه و تحقیق: امیر محمد بابایی
اصلاح، اضافات و ویرایش: نادرشاه نظری، 15 آپریل 2023
