فعال سیاسی و نظامی
خان محمد نیازی در سال ۱۳۳۶ هجری شمسی مصادف با سال ۱۹۵۷ میلادی در دِه شلبینک، قریۀ مدک، شهرستان چهل باغتوی پشی، ولسوالی جاغوری، ولایت غزنی چشم به جهان گشود. خان محمد نیازی چهارمین پسر بزرگ از خانواده هشت برادر و یک خواهربود.
خان محمد در صنف ششم مکتب بود که پدرش تصمیم به ترک جاغوری گرفت و در سال ۱۳۵۰ش، به هلمند اسکان‌گزین شد. خان محمد هنگامی که به صنف نهم مکتب میرسد، برای اینکه خانواده‌اش را حمایت مالی بتواند، شروع به جستجو برای یافتن کار می‌کند و در بخش اداری مدیریت ارزاق ولایت هلمند صاحب شغل نیمه وقت می‌گردد. وی بدلیل پیدا نکردن شغل مناسب، پس از چهارسال، در 1354ش، به قصد کارگری به ایران مهاجر می‌گردد.
خان محمد نیازی پس از بازگشت از ایران، در سال ۱۳۵۶ش، به عضویت رسمی «حزب سازمان جوانان افغانستان» در می‌آید. از آنجا که برنامه و خط مشی اصلی این حزب، مبارزه در جهت محو فئودالیزم، ارباب سالاری، شکست حاکمیت‌های ملوک‌الطوائفی و تأمین برابری برای همۀ شهروندان به‌نظر میرسد، خان محمد نیازی عضویت این حزب را می‌پذیرد. او همچنان در دفتر حجاری و نجاری ولایت هلمند بعنوان نجار درجه هفت مقرر می‌گردد. این ایام تقریباً یک سال قبل از کودتای هفت ثور بود. وی در کنار اینکه مصروف کار در دفتر حجاری و نجاری بود، با رفقای هم‌حزبی‌اش در جلسات شرکت می‌کند و برنامه‌ها، استراتیژی‌های تطبیق آن و نتایج اجتماعی و سیاسی آنرا از نگاه فکری بررسی می‌نماید. خان محمد در سال ۱۳۵۷ که کودتای هفت ثور بوقوع می‌پیوندد در حزب فعال می‌ماند. (البته حزب دموکراتیک خلق افغانستان که خان محمد نیازی عضو آن بود، به جنایت علیه بشریت هم متهم شده است. از جمله حکم اعدام 5000 هزار نفر توسط دادگاه هالند تائید می‌گردد. سند پنج هزار نفری در 160 صفحه، توسط یک زن 93 ساله افغان، از هامبورگ آلمان تحویل پولیس هالند می‌گردد. این سند توسط Felix Ermacora کارمند اسبق ملل متحد به زن تحویل داده میشود. از قرار تاریخ اعدام این افراد، بیشتر قربانیان دسته‌جمعی کشتار میشود. چنانکه در یک تاریخ از شصت نفر تا 209 نفر در یک روز و یک محل کشتار شده است. اسامی تمامی قربانیان این سند اکنون در سایت‌ها موجود است. مدیرت دانشنامه، 2023)
خان محمد در ۱۳۶۰، به خدمت سربازی سوق می‌گردد و چون در حزب فعال بود، مستحق بورسیه تحصیلی نظامی – سیاسی شناخته میشود و در همان سال بخاطر فراگیری تحصیلات عالی نظامی و سیاسی، عازم جمهوری اوکراین که بخشی از حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی سابق بود، می‌گردد.
وی در در دانشگاه نظامی سیاسی اِل وی اُو وِی (LVOV Higher Military College) برای مدت ۹ ماه در مسلک «نظامی – سیاسی» تحصیل می‌کند. بعد از ختم این دوره‌ی تحصیلی، دوباره به وطن برگشته؛ به رتبه‌ی دریم بریدمن ارتقا یافته به صفت معاون سیاسی در قوای چهارِ زره‌دار، در قول اردوی قندهار مقرر می‌گردد.
خان محمد در همین سال (۱۳۶۳ش)، با خانم شریفه رحیمی، دختر مامایش حاجی علی مدد رحیمی ازدواج می‌کند. پس از آن ایشان در کندک تعلیمی فرقه ۱۵ واقع در قندهار تبدیل می‌گردد و در آنجا به‌صفت منشی حزبی مقرر می‌گردد.
خان محمد به تاریخ ۹/۳/۱۳۶۶ش، به رتبه تورن ترفیع می‌نماید و یک سال بعد در سال ۱۳۶۷ش، از طرف ریاست جمهوری مدال «خدمات فوق العاده» برایش اهدا میشود. همینطور دو سال بعد بتاریخ ۲۴/۵/۱۳۶۸ش، به پاس خدماتی که انجام داده، به رتبه جگتورنی ترفیع می‌نماید. همچنان در فاصله یک ماه توسط داکتر نجیب الله، رئیس جمهور وقت افغانستان، «مدال هفتادمین سالگرد استرداد استقلال افغانستان» به وی اعطا می‌گردد.
پس از سقوط دولت نجیب، در سال ۱۳۷۱ش، مجاهدین کنترل کشور را بدست می‌گیرند و خان محمد نیازی به پاکستان مهاجر می‌گردد. پس از سقوط مجاهدین توسط طالبان، خان محمد دوباره به وطن باز می‌گردد و در ولایت هلمند با پیشه‌ی آزاد آسیاب‌بانی و دکانداری مصروف می‌گردد.
در سال ۱۳۸۳ش، دگروال خان محمد نیازی دوباره به نظام برمی‌گردد و با کسب رتبه‌ی دگرمنی، به سمت آمریت مالی شفاخانه نظامی قندهار مقرر می‌گردد. پس از پنج سال خدمت، در سال ۱۳۸۸ش، به قول اردوی ۲۱۵ میوند، به حیث «آمر بخش اوپراسیون و پلان گارنیزیون لوای دوم» واقع در دل‌آرام تبدیل می‌گردد. در آنجا به مدت دو سال خدمت می‌کند تا اینکه در سال ۱۳۹۰ش، 2011، به روز یکشنبه در حین اجرای وظیفه، با جاسازی ماین در موترش کشته میشود.
از دگروال خان محمد چهار فرزند دختر و چهار فرزند پسر به‌یادگار مانده است.
منابع: فرستنده اطلاعات، داوود یوسفی و نصرالله رحیمی.
تنظیم و ویرایش: نادرشاه نظری، 12 جولای 2023
