معرفی نیاکان طوایف پشی در شجره‌نامه
سلسله دودمان طوایف پشی را بر اساس پشت‌نامه‌شناسی که از نیاکان ما به‌جا مانده است، گرافیک کردهایم، اما با قطعیت نمی‌توان تأکید کرد که الاکوخان، تولی خان و تیموچین خان چنگیز، نیاکان الله دین خان پشی بوده‌اند. چون زنجیره این تبارنامه توسط گذشتگان ما به تیموچین خان چنگیز متصل شده است، ما آنرا همانگونه در دانشنامه ثبت می‌کنیم. گرچه آقای فاضل کیانی، طوایف پشی را از اولاده چنگیز نمی‌داند، ولی سند و دلایل نیرومندی نیز درین حوزه ارایه نکرده است.
چون نیاکان پشی با هیچ یک از شجره هزاره‌ها متصل نمی‌گردد، همین امر برهان محکمی است که الله دین خان پشی از نسل الجایتوخان باشد. چنانکه شیخ ناصرعلی جاغوری که در حوزه شجره‌نامه تحقیق کرده است، طوایف هزاره را تا 45 پشت دنبال کرده، اما زنجیره حلقه طایفه پشی در آن وصل نیست.
ما اطلاعات نسب‌شناسی را که از محققین و نیاکان ما داریم، منباب حفظ امانت‌داری و صیانت از معرفت و آگاهی میراث دیرینه اجدادِ ما، به ثبت می‌رسانیم. درج این یافته‌های تاریخی به هیچ وجه مانع کاوش و تحقیق علمی در امر شجره‌شناسی نخواهد گردید. درینجا نهُ پشت پدرکلان‌های الله دین خان پشی را به معرفی می‌گیریم تا خوانندگان عزیزِ ما در گرافیک شجره‌نامه با مشکل مواجه نشوند:
- یوساکابهادر
- تیموچین خان چنگیز
- تولی خان (چهارمین و شجاع‌ترین پسر چنگیز)
- هلاکوخان (حاکم ایران، فرزند پنجم تولی خان، مؤسس سلسله ایلخانان مغل 1218- 12675م).
- اباقاخان (دومین پادشاه ایلخانان مغل 1234-1282م)
- ارغون خان (چهارمین سلطان ایلخانان مغل)
- غازان خان برادر الجیاتوخان، (از هفتمین ایلخانان و والی خراسان در 1285م که مسلمان شد)
- الجایتوخان، پسر ارغون خان (معروف به سلطان محمد خدابنده که مذهب شیعه را در خراسان رسمیت داد. خدابنده هشتمین حکمران ایلخانان مغل، 1282-1316م)
- – الله دین خان پشی، پسر الجایتوخان. الله دین خان پشی دارای سه پسر بنام‌های «هوته»، «دلکه» و «خدمت» بوده است. هوته پدرکلان بیروز و قابجوی، دلکه پدرکلان دوست علی، سعید احمد (سیدامت) و پدرکلان اولاده پیک علی و گزکی بوده است. خدمت، پدرکلان اولاده جاکه و دادی می‌باشد. باقی زنجیره تبارنامه را در گرافیک دنبال می‌کنیم.
زمان اسکان‌گزینی پدرکلان‌های ما، در سرزمین فعلی پشی، در جای‌جای دانشنامه آمده است، اما از دوره دقیق کوچ‌کشی نیاکان ما معلومات دقیق در دست نیست. بنا به شواهد تاریخی، بیش از پنجصدهزار مردم هزاره که در شمال قندهار می‌زیسته‌اند، در آوان حاکمیت غلزایی‌ها، میرویس خان هوتکی و محمودخان هوتکی، از قندهار آواره می‌گردند. (پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها، حاج کاظم یزدانی)
از جمله‌ی این آوارگان شمال قندهار، طوایف چهاردسته جاغوری و طایفه پشی، ازین جمع بوده‌اند.
در قسمت گرافیک شجره‌نامه، چون برخی اسامی افراد، هم دری- فارسی بوده است و هم ترکی- مُغلی، تشخیص و تفکیک نام‌های قدیمی غیر ممکن به‌نظر رسید. ازین خاطر در بسیاری از موارد، شکل گفتاری و رایج این اسامی را انتخاب کردیم. مثل «قرباعلی». اما مواردی هم است که آنرا از لحن گفتاری به نوشتاری بدل کردهایم. همانند «سید امت» که «سید محمد» نوشته‌ایم. گرچه بعضی‌ها پیشنهاد دادند که «سعید احمد» بنویسیم، ولی امیدواریم که اسامی افراد در جلد سوم دانشنامه، توسط یک تیم کارشناس بررسی و اصلاح شود.
نسل‌های جدیدِ زیر ده سال تا پانزده سالِ برخی از قریه‌ها، در شجره‌نامه به‌صورت مکمل به ثبت نرسیده است، اما پس از اینکه اسامی این عزیزان تکمیل شده در اختیار ما قرار گرفت، در جلد سوم دانشنامه، بار دیگر شجره‌نامه را تجدید چاپ می‌کنیم.
در جلد دوم دانشنامه، مناطق قابجوی، جاکه، اولیاد، پای‌جلگه، ناوه پشی، دادی، بخش‌هایی از نواحی جنوب غربِ مالستان، ارزگان خاص و قسمت‌هایی از شمال غرب و جنوب غرب جاغوری را تحت پوشش خواهم گرفت. از عزیزان فرهنگی، تحصیل‌یافته‌ها و عناصر آگاه و فعالان اجتماعی تقاضا می‌نمائیم، در جهت توسعه وغنامندی ارزش‌های فرهنگی و ادبی دانشنامه، با ما بپیوندید تا دایرةالمعارف محلی ما را پربارتر بسازیم.
مدیریت دانشنامه چهل‌باغتوی پشی
