از فرماندهان معروف حزب نهضت اسلامی
حسین علی چمران، فرمانده نظامی نهضت اسلامی افغانستان در مناطق جاغوری و پشی بود که در بهار 1371، توسط خداداد عرفانی، فرمانده سازمان نصر در غارالو سنگماشه ترور شد. چمران که تازه مراسم فوت پدرش را در چهل باغتوی پشی ختم کرده و میخواست در سنگماشه در دفتر نهضت برود، توسط نظامیان حزب وحدت به فرماندهی عرفانی کمین گردیده و کشته شد. برادر چمران، رمضانعلی عارفی، با نظامیانش به خانه عرفانی دولنه حمله کرده و خُسرش مامور سرور و سه نفر دیگر را دستگیر کرده همراه خودش اسیر گرفتند.
علت ترور چمران، تضعیف حزب نهضت و تضادهای گروهی بوده که چمران در مناطق چهل باغتوی پشی، مالستان و ارزگان خاص، دارای قدرت نظامی بزرگی بود. عرفانی میخواست با ترور چمران، حزب نهضت اسلامی را تضعیف کند تا پروسه یکسانسازی حزب وحدت در جاغوری موفق شود.
مامور سرور همراه دو اسیر دیگر، پس از یک سال اسارت، در بهار سال 1372ش، توسط حمله حزب وحدت، به رهبری عرفانی در چهل باغتوی پشی آزاد شدند. یک اسیر دیگر در زندان خانگی عارفی برادر چمران مرده بود. حمله حزب وحدت در حمل 1372، با حمایت جمعی از نصریهای قبلی چهلباغتوی پشی که به حزب وحدت پیوسته بودند، صورت گرفت. فرماندهی دفاع از چهل باغتوی پشی را، رمضانعارفی، شاهحسین یعقوبی و خادم زوار که همگی از فرماندهان نهضت در منطقه بودند، بدوش داشتند. پس از چند روز محاصره چهل باغتوی پشی، رمضان عارفی به همکاری نصریهای منطقه، مثل خالقداد حسنی و دیگر نظامیان سازمان نصر، توسط افراد ناشناس، در آهنکشته مورد کمین قرار گرفته و کشته شد.
البته بنا به گفته خالقداد حسنی، عارفی توسط گروپ وحدتیهای هیچه و بابه که در قریه ملیکک آمده بودند کشته شد. اما همان سالی که من در منطقه بودم، آوازه بود که خالقداد حسنی، در کشته شدن عارفی نقش داشته است. چون هیچ سندی در باره عاملان قتل عارفی وجود ندارد، من هردو مورد را تائید نمیتوانم، ولی فقط نظرات اهالی منطقه را درین کتاب انعکاس میدهم. ن. نظری)
پس از قتل عارفی، شاه حسین یعقوبی، خادم زوار و دیگر نظامیان نهضت، چهل باغتوی پشی را ترک کرده به باقی مناطق پشی عقب نشینی کردند. (به مدخل قوماندان خالقداد حسنی مراجعه شود)
بعد از تسلط حزب وحدت در چهل باغتوی پشی، نهضتیها از منطقه متواری بودند تا اینکه شکافی میان نهضتیهای پشی، برای پیوستن به حزب وحدت ایجاد شد. شاه حسین یعقوبی که یکی از مخالفین بود، توسط موسی خان خلیلی قابجوی پشی و باقی نهضتیها و نصریها، در سال 1374کشته شد.
منابع: رشید نجفی، شاهد رویدادهای منطقه.
از مشاهدات مستقیم مولف (نادرشاه نظری) در جنگ فتح چهل باغتوی پشی توسط حزب وحدت در بهار 1372.
نادرشاه نظری، 11 جنوری 2023