نوعی از گوشت خشک
گوشت قديد، یا لاندی، گوشت خشک را میگویند که گوسفند را ذبح کرده و گوشتاش را در آفتاب خشک میکنند و اغلب در زمستانهای سرد و طولانی ازش استفاده میکنند. رایجترین مالداری مردم چهل باغتو پشی، نگهداری گوسفندان است که هر خانه یک گوسفند را برای قدیتی پرورش داده و از خزان تا آخر زمستان، از گوشت آن استفاده میکنند.
پس از ذبح کردن گوسفند، گوشت را به اندازه مناسب تکهتکه نموده، سرش نمک میپاشند و در هوای آزاد قرار میدهند تا خشک شود. قرار دادن مستقیم گوشت قدید در مقابل نور خورشید، طعم آنرا سنگین و مست میسازد. پس از خشک شدن، قدید را در سایه و اطاق جداگانه میگذارند تا دلکش و خوشخور شود.
کسانی که قدید میکنند، در زمستان سخت و طاقتفرسا، تکههای قدید را بریده، همراه با مرج و مساله بالای آب در داخل دیگ انداخته و میپزند. در موقع خوردن، آب آنرا بالای نان خردشده انداخته شورا میسازند.چون قدید حاوی چربی اشباع شده گوسفند و روغن ثقیل است، برای پختن آن روغن اضافی نیاز ندارد. برخی قدید را داخل دیگ با برنج مخلوط کرده میپزند. برای پختن قدید قبلاً از دیشکه یا دیگهای گیلی و سفالی استفاده میکردند، اما حالا قدید را با دیگ بخار یا زودپز میپزند.
(بوی قدید در زمان پختن، به مشام کسانی که از کودکی و در شرایطی که شکم شان گرسنه است، بسیار خوشآیند است، اما کسانی که قبلاً قدید نخوردهاند، از بوی پختن قدید خوشش نمیآید و بلکه آن بو را متعلق باغذای فاسد شده میدانند. اروپاییها نیز نوعی از گوشت خشک شده دارند، ولی آن گوشتها را با دود و بخار پخته و خشک کرده پرِس میسازند. آن گوشتها هم بوی مست و خاص دارد، ازین خاطر به مشام اروپایی خوشآیند و اشتهاآور است، در حالیکه چنین بو، برای ما افغانستانیهاغیر قابل تحمل است. پس نتیجه میگیریم که بوی غذا بقول پاولوف، یک محرک شرطیشده است. اگر این بوی در حالت نیازمندیهای حسی و احساسی در فضا پخش شده و پس از آن سفره پهن شود، برای کسانی که در آن شرایط گرسنه هستند، آن بو خوشآیند است، اما درغیر اینصورت، حسِ شامه ما آن بو را خوشرایحه نمیشناسد. ن. نظری)
چهل باغتوی پشی، به قدید علاقه زیاد دارند. حتا در کشورهای اروپایی نیز برخی قدید را با شیوه قدیدسازی افغانستان میپزند. چون بوی قدید به مشام قدیدخواران آشنا و خوشآیند است، اما برای اروپاییها ناآشنا و تا حدودی آزاردهنده است. ازین خاطر بوی قدید در آپارتمانها موجب اذیت همسایهها میشود. در مغازههای افغانستانیهای مقیم شهرهای اروپایی، قدید به فروش میرسد.
نویسنده: احمد مطهری.
اصلاح، اضافات و ویرایش: نادرشاه نظری، 10 مارچ 2023