از روغن‌های حیوانی
روغن مسکه و روغن زرد، فرآورده‌های حیوانی است که از شیر گاو، بز، و گوسفند تهیه می‌شود و از قدیم در چهل‌باغتوی‌پشی مروج و قابل استفاده بوده است. شیوه تهیه روغن مسکه، ابتدا ماست را داخل مشک می‌ریزند و مشک را آنقدر تکان می‌دهند تا روغن ماست در داخل مشک باهم چسپیده و یکجا شود. سپس روغن را که از داخل مشک برون می‌کنند، آن روغن مسکه است. (مسکه همچنان نام یکی از طایفه کلانی در جاغوری است که فرزند علی بیگ بیو، فرزند آشکار، فرزند آته، فرزند مامه، فرزند، علی، فرزند قولو، فرزند قلینی، فرزند بیغنی، فرزند جاغوری، فرزند دای‌میرشکه، فرزند ساده سویکه و فرزند لاهور خان است.
منبع: شجره‌نامه دای‌میرشکه، سایت بنیاد دای‌میرشکه. ن.نظری)
برای تبدیل نمودن روغن مسکه، به روغن زرد، ابتدا روغن مسکه را داخل ظرف انداخته بالای شعله آتش ملایم می‌گذارند تا آب و دوغ روغن کاملا تبخیر شود و روغن خالص باقی مانده آن تبدیل به روغن زرد می‌شود. چون طبع و کیفیت روغن حیوانی بستگی به علف و خوراک حیوانات دارد، روغن مسکه و زرد در چهل‌باغتوی‌پشی، یکی از مرغوبترین روغن‌ها بوده است که از آن برای انواع و اقسام غذاهای مختلف، خصوصاً نان بوته، قورتی و غیره استفاده می‌کنند.
روغن مسکه در منطقه مورد استفاده خانوادها قرار می‌گیرد، اما روغن زرد را زنان روستا برای مایحتاج سالانه خودشان به فروش می‌رسانند. در زمان‌های قدیم که کوه‌ها سرسبز بود و پرورش حیوانات اهلی رونق داشت، روغن زرد یکی از صادرات مهم منطقه به‌شمار می‌رفت. اما درین اواخر که خشکسالی تمامی مناطق هزارجات و افغانستان را احاطه کرده است، فروش و صادرات روغن زرد از رونق افتاده است.
نویسنده: احمد مطهری.
ویرایش و اضافات: نارشاه نظری، 17 می2023
