خلیفه میرزاحسین (1310-1380)
آهنگر و زرگر مشهور
میرزاحسین ولد محمد حسین، ولد رامی (رحیم علی) در قریه زردناور چهل باغتوی پشی به‌دنیا آمد. در ایام جوانی شغل آهنگری را در نزد استاخدانظر آبروشان آموخت و سرانجام به‌عنوان یک استاد خبره در منطقه شناخته شد. در آنزمان آهنگری یکی از صنعت ابزارسازی دستی محسوب می‌شد و تمامی لوازم زراعت و ابزرآلات خانگی توسط آهنگر به‌شکل چکش‌کاری با دست و مارتول‌کاری توسط دو مرد دیگر بر آهن کوبیده و تولید می‌گردید.
آن عصر در چهل باغتوی پشی معدود آهنگرانی بودند و خلیفه میرزاحسین یکی از ماهر‌ترین آهنگران در سطح کل جاغوری و مالستان محسوب می‌شد. ایشان علاوه بر کار آهنگری، لوازم خانگی مثل آفتابه تای‌دستی، بدنی، کارد‌های آشپزی، قاشق، چمچه، دیگ لگن، چایبر تیشه نجاری، گلشنِ تفنگ سروبی، قیچی خیاطی و غیره را همانند تولید صنعتی، بسیار تمیز و شیک می‌ساخت. این وسایل هنوز پیش مردم موجود است. از جمله یک چایبر نفیس که برای «صادق صقیله» آبروشان ساخت که احتمالاً در نزد خانواده ایشان باشد.
خلیفه میرزاحسین در کنار آهنگری به زرگری و نجاری نیز می‌پرداخت و زرینه عروسی و تجهیزات آرایشی می‌ساخت. به مسگری نیز تخصص داشت و یک روز در شهر غزنی که از پیش دکان مسگری در حال عبور بوده، از کارِ مسگر خوشش نیامده و گفته کنار برود تا او چند تا ظروف مسی را سفید کند. مسگر قبول نکرده و با او شرط می‌بندد که اگر مثل خودش سفید نتواند باید خساره بپردازد. خلیفه میرزا شرط را درین صورت قبول می‌کند که اگر توانست بهتر از او تمیز و سریع کار کند، یک دانه آفتابه تای‌دستی مسی را به او بدهد. استاکار قبول کرده جایش را به خلیفه میرزا خالی می‌کند.
وقتی خلیفه میرزا چند ظرف را با مهارت تام و بسیار سریع، سفید می‌کند، مسگر تسلیم می‌شود و خلیفه میرزا آفتابه تای‌دستی را برمی‌دارد. مادامی که می‌بیند مسگر مظلومانه طرفش نگاه می‌کند؛ ظروف را پس می‌دهد.
خلیفه میرزا در پهلوی کار آهنگری و زرگری، مدتی را به دکانداری نیز می‌پرداخت. وی در کنار دکان آهنگری، مغازه رخت فروشی و دیگر اشیای پرچون و خوراکه را نیز به فروش می‌رساند.
خلیفه میرزا استعداد خاصی در خلق ابزارآلات داشت. او از کارتوس‌های خالی توپ و راکت‌های روس‌ها که در برابر جنگ مقاومت مردم افغانستان فیر می‌کردند، وسایل خانگی مثل چاینک و چایجوش می‌ساخت. اینگونه ابزارها را به‌عنوان خلاقیتِ هنر صنعت دست‌سازی برای برخی از دوستان مورد علاقه‌اش و از جمله برای خانه خودش درست می‌کرد.
خلیفه میرزا سفری که در سال‌های 1375- 1376 در پاکستان و ایران داشت، با دیدن صعنت خراطی و تراشکاری از شهرها، طرح‌های بزرگی در دل می‌پروراند تا بازهم از خود هنر دستی ماندگاری به‌جا بگذارد، اما مریضی و ضعف جسمی به او اجازه نداد و سرانجام در سال 1380 در زادگاهش چشم از جهان پوشید.
از خلیفه میرزاحسین چهار دختر و یک پسر به‌یادگار مانده است. پسرش استاخادم حسین در اول حرفه پدرش را حفظ کرد، ولی بعداً بدلیل هجوم صنایع چینی و دیگر کشورهای صنعتی، آهنگری از رونق افتاد و استاخادم حسین شغل آهنگری را ترک کرد. اما شاه‌ولی پسر استاخادم حسین، نوه خلیفه میرزاحسین، از شغل پدرکلانش پاسداری کرده رشته خراطی را در اتریش خواند و اکنون به‌عنوان یک آهنگر مدرن و تراش‌کار ماهر، مشغول آهنگری یا فلزکاری می‌باشد.
شاه ولی شغل فلزکاری یا Metalltechniker/ Schlosser را در شهر Mödling اتریش به مدت سه و نیم سال خواند و سند فراغت ازین شغل را با نمرات بالا بدست آورد. وی اکنون در یکی از شرکت فلزکاری مشغول کار است.
ارسال عکس‌ها: شاه ولی میرزایی.
نویسنده: نادرشاه نظری، 25 جون 2023
